قسمت دوم گفتگو با معاون بهره‌برداری و مدیریت شبکه ارتباطات زیرساخت

چرا خود شرکت‌ها حاضر نیستند هزینه‌های انتقال خود را حتی در بخش‌های خیلی خیلی کوچک پرداخت کنند؟
شرکت‌ها می‌گویند که حاضر به شبکه‌سازی و فراهم کردن شرایط انتقال سرویس اینترنت هستند، اما به آنها اجازه این کار داده نمی‌شود. ببینید شرکت‌ها برای اینکه بتوانند پهنای باند را از زیرساخت دریافت کنند باید در هر شهری خودشان را به مکان‌های استقرار زیرساخت برسانند. در اصطلاح به این مرحله POP می‌گویند (POINT OF PRESENT). شرکت‌ها می‌گویند این فضای انتقال که مخابرات در اختیارشان می‌گذارد خیلی گران است و من هم نمی‌دانم که آیا گران هست یا نه. 

به شرکت‌ها پیشنهاد می‌دهیم که آیا حاضر هستید سرمایه‌گذاری کنید و برای مثال از هفت تیر فیبرکشی کنید و خودتان را به زیرساخت برسانید. برای این کار به راحتی می‌توانند یک مجوز از شهرداری بگیرند و فیبرکشی کنند. اما چرا این کار را نمی‌کنند؟ به خاطر هزینه آن است. شبکه‌سازی در تمام دنیا بسیار هزینه‌بر است. قیمت یک STM۱ ما در تهران، مشهد یا اصفهان یکسان است. شرکت‌های اینترنتی برای توزیع مدیریت ترافیک این پیشنهاد را قبول نمی‌کنند درحالی‌که هزینه آنها کاهش می‌یابد. 

شرکت‌های اینترنتی می‌گویند هزینه انتقال در داخل ایران ۸۸ برابر گران‌تر از هزینه انتقال از کشورهای دیگر است.
بیایند و دقیق بگویند این ۸۸ برابر چگونه، در مقایسه با چه کشوری و با چه شرایطی به دست آمده است؟
این بررسی آنها از آمریکا تا مرز بازرگان و مقایسه آن با هزینه انتقال از مرز بازرگان تا تهران بود.
اگر ما هزینه‌های خود را با کشوری مانند آمریکا مقایسه کنیم که تمام سرورهای اینترنتی در این کشور قرار دارد و نه هزینه پهنای باندی می‌دهند و نه انتقالی، مشخص است که هزینه کشور ما در برابر کشور آمریکا بسیار گران است.
 
در مقایسه با کشورهای همسایه مانند ترکیه چطور. چرا اینترنت در این کشور هم ارزان‌تر است و هم باکیفیت‌تر؟
بحث کیفیت را می‌گذاریم برای بعد. ولی چرا واقعا اینترنت در این کشور ارزان‌تر است؟ سوال من این است وقتی ۱۹ درصد از سهم هزینه کاربر نهایی مربوط به دولت است هزینه ۸۱ درصد باقیمانده مربوط به چیست؟
هزینه انتقال که به باور این شرکت‌ها بسیار گران است از طریق زیرساخت و مخابرات در اختیار آنها قرار می‌گیرد.
شرکت‌ها می‌آیند ترافیکشان را در تهران از ما خریداری و بعد توزیع می‌کنند. بابت توزیع این ترافیک دوباره از ما سرویس خریداری می‌کنند. آن سرویسی که خریداری می‌کنند سرویس انتقال است. سرویس VPLS ما که معمولا آنها روی این سرویس ترافیک خود را می‌گذارند و به استان‌ها انتقال می‌دهند با ۲۵ درصد تخفیف براساس مصوبه۱۸۱‌رگولاتوری، قیمتی حدود سه میلیون و ۱۵۰ هزار تومان دارد. 

این هزینه انتقال برای انتقال ترافیک شرکت‌ها به هر استانی ثابت است؟
دقیقا هر STM۱ ،۲۴میلیون است و تنها ۱۹ درصد هزینه کاربران را تشکیل می‌دهد. هزینه انتقال هم فقط سه میلیون و ۱۵۰ هزارتومان است، این دو با هم ۲۵ درصد هزینه فعلی اینترنت می‌شود. چرا واقعا شرکت‌های اینترنتی ۷۹ درصد گران‌تر از شرکت‌های تمام دنیا می‌فروشند. این جای تامل دارد. 

ظاهرا پیچیدگی‌های مربوط به انتقال بخش عمده هزینه‌ها را تشکیل می‌دهد و بخش قابل توجهی از آن هم شامل شرایط انتقال توسط مخابرات می‌شود، این طور نیست ؟
 
همه شرکت‌های اینترنتی از طریق مخابرات استانی یک ظرفیت انتقالی را اجاره کرده و به ما وصل می‌شوند. وقتی به ما وصل شدند دیگر فرقی نمی‌کند که در کجا قرار داشته باشند تا مجبور به پرداخت هزینه اضافه بشوند. حتی ما پیشنهاد دادیم که آن سه میلیون و ۱۵۰ هزار تومان را که باید بابت هزینه انتقال ADSL به ما بدهند، پرداخت نکنند. به جای اینکه از تهران سرویس بخرند و به مشهد انتقال بدهند از همان مشهد سرویس مورد نیازشان را از زیرساخت بخرند. طبیعی است این چرخاندن‌های اضافی هزینه اضافی هم می‌خواهد، این هزینه‌ها را که ما نباید پرداخت کنیم. 

با این توضیحات به این نتیجه می‌رسید که انحصار در بخش پهنای باند و انتقال اگر هم شکسته شود تغییری در شرایط قیمت اینترنت کشور نخواهد داشت؟ 

قطعا تغییری نمی‌کند. چون وقتی ۳۵ درصد تخفیفی را که در بخش پهنای باند دادیم کسی احساس نکرد، فرض کنیم این
۶۵ درصد مابقی را هم بیاییم تخفیف بدهیم به نظر شما کسی تغییری در شرایط احساس می‌کند؟
اگر از بحث قیمت فاصله بگیریم به بحث کیفیت می‌رسیم. شرکت‌های اینترنتی معتقدند شبکه زیرساخت یک شبکه قدیمی است و همین باعث می‌شود که کیفیت اینترنت کاهش پیدا کند. 

کیفیت دارای شاخص است. یعنی وقتی ما می‌خواهیم بگوییم کیفیت خوب یا بد است، باید بگوییم با چه خط‌کشی و با چه ملاک‌هایی این کیفیت را می‌سنجیم. کیفیت در یکسری پارامترهای اصلی تعریف می‌شود. مثلا ضریب دسترسی چقدر است، packet lost چقدر است، جی‌تر چه میزان است یا تاخیر (Latency) آن چقدر است؟ بنابراین اینکه شبکه قدیمی باشد یا جدید، باید این شاخص‌ها را تحویل بدهد. یعنی این مشکل دارنده شبکه است که باید در هر شرایطی این شاخص‌ها را تحویل دهد. 

شما با چه کیفیتی سرویس را به شرکت‌ها تحویل می‌دهید؟ 

باید دید چه بخشی از شبکه در اختیار ما است. همه شبکه که در اختیار ما نیست.بخشی که مربوط به ما است، از مرز است تا آن شهری که ما پهنای باند را در اختیار شرکت‌های اینترنتی می‌گذاریم. از شهر تا جایی که سرویس به دست کاربر برسد مسوول کیفیت شرکت اینترنتی است. 

چه تضمینی وجود دارد که زیرساخت شاخص‌های کیفیت سرویس را به خوبی ارائه کند؟ 

یک موافقت‌نامه سطح خدمات با تمام شرکت‌ها مبادله می‌کنیم. این موافقت‌نامه سطح خدمات یا همان SLA براساس مصوبه ۱۷۷ سازمان تنظیم مقررات است. 

اما به گفته شرکت‌های خصوصی این موافقت‌نامه سطح خدمات اجرا نمی‌شود؟ 

چطور اجرا نمی‌شود. بعضی وقت‌ها پیش آمده که کیفیتمان براساس همین قرارداد SLA افت کرده و به شرکت‌ها خسارت لازم را پرداخت کرده‌ایم. اگر اجرا می‌شود پس می‌توانید بگویید چند درصد از افت کیفیت شبکه اینترنت مربوط به شبکه زیرساخت و چند درصد مربوط به شرکت‌های اینترنتی بخش خصوصی یا مخابرات بوده است؟ اینکه چند درصد از مشکل مربوط به ما بوده است را ما متوجه نمی‌شویم، این را باید سازمان تنظیم به شما اعلام کند. 

ادعایی از طرف برخی شرکت‌های اینترنتی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه وقتی آنها از زیرساخت یک STM۱ خریداری می‌کنند اگر از بخشی از این فضا استفاده نکنند زیرساخت بدون اطلاع این فضای خالی را با یک شرکت دیگر به اشتراک می‌گذارد. این ادعا را قبول دارید؟ 

شرکت ارتباطات زیرساخت به هیچ وجه پهنای باند فروخته شده به شرکتی را به اشتراک نمی‌گذارد. ما پهنای باند را به‌صورت یک به یک واگذار می‌کنیم. یعنی یک STM۱ می‌خریم و یک STM۱ می‌فروشیم. این بحث شما را اخیرا هم شرکت‌ها با ما مطرح کرده‌اند. یعنی گفتند که ما اگر پهنای باندمان را خالی بگذاریم، شما می‌روید جای خالی ما را پر می‌کنید. ما هم گفتیم بسیار خوب و برای اینکه به شما اطمینان بدهیم این اتفاق نمی‌افتد به شما مانیتورینگ می‌دهیم.
 
یعنی با کمک این مانیتورینگ شرکت‌ها می‌توانند هر لحظه که اراده کنند لینک خودشان و آن ظرفیتی را که از زیرساخت خریداری کرده‌اند مشاهده کنند و ببینند که ما این ظرفیت را پر نمی‌کنیم. اما گویا هنوز شرکت ارتباطات زیرساخت این سیستم مانیتورینگ را ندارد و شرکت‌ها نسبت به نبود چنین سیستمی برای نظارت ظرفیت خریداری شده خود انتقاداتی را مطرح می‌کنند. دقیقا حق با شرکت‌ها است. ما مانیتورینگمان دیر آماده شد، منتها با تمام شرکت‌ها توافق کردیم که مانیتورینگ را در اختیارشان بگذاریم. تجهیزات این کار نیز به صورت کامل فراهم شده و ما فکر می‌کنیم که حداکثر ظرف سه هفته (۲۰ روزآینده) ما این سیستم مانیتورینگ را در اختیارشان قرار می‌دهیم. 

در یک مصاحبه گفته بودید مشکل سرعت و کیفیت اینترنت در رعایت نکردن فرمول ضریب اشتراک از طرف شرکت‌های اینترنتی است؛ درحالی‌که اگر فرمول یک به هشت را درباره یک خط ۱۲۸ در نظر بگیریم به هر کاربر ۱۶ کیلوبیت بیشتر نمی‌رسد و الان شرکت‌ها به مراتب بالاتر از این را به کاربران می‌دهند. 

ضریب اشتراک به این معنی نیست که شما یک سرویس را تقسیم بر ۸ کنید. این تصور کاملا غلط است. ما وقتی می‌گوییم که یک سرویس ۱۲۸ می‌فروشیم با ضریب یک به ۸، به این معنی است که باید هر لحظه هر کاربر به ۱۲۸k دسترسی داشته باشد. پس چرا به ۸ کاربر می‌فروشیم؟ برای اینکه همه کاربرها در هر لحظه آنلاین نیستند. اینکه ضریب اشتراک را تقسیم کنیم نه ما و نه رگولاتوری، قبول نداریم. 

پیشنهاد شما برای اینکه این ضریب اشتراک به درستی صورت بگیرد، چیست؟ 

ما آمدیم بحث ضریب اشتراک و پهنای باند را با همه شرکت‌های اینترنتی، اپراتورهای مخابراتی و... در جلسه‌ای مطرح کردیم. درنهایت به این نتیجه رسیدیم که هیچ شرکتی نباید بیشتر از ۹۰ درصد لینک خریداری شده‌اش را مصرف کند. این دستاورد بسیار بزرگی است؛ چراکه بیش از ۱۰۰ درصد از ظرفیت‌ خود را شرکت‌ها استفاده می‌کردند. قبول کردن این شرط برای شرکت‌ها هزینه دارد؛ چون می‌خواهند ۱۰ درصد از پهنای باندش را خالی بگذارد. اما آنها این شرط را پذیرفتند و حاضر شدند هزینه را بپردازند؛ اما سرویس باکیفیت‌تری به مشترکان خود بدهند؛ البته بدون افزایش قیمت سرویس خود.
 
قبول کردن این شرط چه تاثیری روی کیفیت سرویس اینترنت خواهد گذاشت؟ 

این ۱۰ درصد خالی به ما چه کمکی می‌کند: ۱) هیچ وقت مشترک با packet lost ناشی از ترافیک برگشتی برخورد نمی‌کند، ۲) در شبکه دیتا، تجهیزات و لینک‌ها کیفیت ۱۰۰درصدی هیچ وقت ندارند. این خاصیت شبکه IP است. وقتی به ۹۰ درصد که می‌رسند، همین شکلی شروع می‌کنند از ۹۰ درصد بالا می‌روند، ۹۱، ۹۲ و ۹۳ ترافیک دچار افت کیفیت می‌شود. این خصلت شبکه IP هست و هیچ‌کسی در آن تقصیری ندارد. 

این سیاست افزایش پهنای باند که از دولت گذشته تا امروز هم دنبال می‌شده تاثیری روی کیفیت اینترنت نداشته مشکل از کجاست؟ 

پهنای باند اضافه کردن به این معنا نیست که مشکل کاربر نهایی برای بحث کیفی حل شود. در حال حاضر سیاست دولت در این خصوص کمی تغییر کرده است. سیاست دولت افزایش سرعت دسترسی مردم به اینترنت و میزبانی سایت‌های پرمراجعه در داخل کشور است. در نهایت ما توانستیم چیزی در حدود ۳۰ درصد از ترافیک کشور را که می‌خواهد به اینترنت وصل شود، به داخل ایران بیاوریم و هفتاد درصدش اینترنتی باشد که در خارج از ایران است. وقتی ۳۰ درصد محتوا به داخل ایران بیاید سرعت و کیفیت دسترسی کاربر نهایی هم به شدت افزایش پیدا می‌کند. این سیاست در حال تداوم پیدا کردن است. امیدواریم که بتوانیم این ۳۰ درصد را افزایش بدهیم و بتوانیم به ۴۰ یا ۵۰ درصد برسانیم. 

بخشی از متخصصان حوزه اینترنت کاهش سرعت و کیفیت اینترنت را به‌دلیل عدم مدیریت ترافیک اینترنتی مربوط می‌دانند. مدیریت زیرساخت در بحث ترافیک اینترنتی کشور به چه صورتی است؟ 

اگر مستنداتی درباره افت کیفیت بر اساس مدیریت فعلی ترافیک اینترنتی دارند به ما ارائه دهند. مستندات هم باید فنی باشد. متاسفانه تاکنون ما هیچ مستندی از طرف این شرکت‌ها دریافت نکرده‌ایم که نشان دهد ما ترافیک را خوب مدیریت نمی‌کنیم این ادعا به هیچ وجه قابل پذیرش نیست. 

به‌عنوان آخرین سوال در یک ماه گذشته جناب آقای واعظی به‌عنوان وزیر ارتباطات یک ضرب‌الاجل ۴۵ روزه به زیرساخت دادند تا مشکل اینترنت کشور را این شرکت حل کند و زیرساخت هم حل مشکلات این حوزه را به ۴۵ روز بعد از این ضرب‌الاجل انتقال داد؛ به نظر شما مشکل اینترنت کشور با این ضرب‌الاجل‌ها قابل حل است؟ 

دستور آقای وزیر تاثیر بسیار فوق‌العاده‌ای داشت. این تاثیر این بود که زیرساخت ظرف۴۵ روز مدیریتی روی حوزه اینترنت کشور انجام دهد و گزارشی را تقدیم وزیر ارتباطات کند. در این مدت ضرب‌الاجل، هفت جلسه با اپراتورها، شرکت‌های اینترنتی ندا و شرکت‌های ISDP‌برگزار کردیم. درمجموع این هفت جلسه یک همدلی و توافق کلی بین بازیگران این حوزه ایجاد شد تا همگی جدای از اینکه بگوییم مقصر کیفیت پایین اینترنت چه کسی است تلاش کنیم که کیفیت سرویس اینترنت در کشور را افزایش دهیم. 

کاری که دولت جدید انجام داده است افزایش میزان دسترسی‌ها است. تعداد پورت‌های اینترنت پرسرعت به شدت در حال افزایش است. همچنین وزارت ارتباطات تلاش کرد در شرایطی که قیمت تمام سرویس‌ها، خدمات و قیمت ارز در کشور افزایش پیدا کرد، ریالی قیمت سرویس اینترنت افزایش پیدا نکند. ثابت نگه داشتن قیمت‌ها و همچنین ارائه تخفیف در این حوزه از شاهکارهای دولت است. به‌عنوان یک کاربر حاضر هستم قیمت بالا پرداخت کنم؛ اما به کیفیت بالا دسترسی داشته باشم. 

در بخش کیفیت می‌توانم از طرف تمام شرکت‌ها و نه تنها زیرساخت به مردم این وعده را بدهم که بعد از ۴۵ روزی که اعلام کرده‌ایم (اواسط شهریورماه) مردم شاهد بحث ارتقای کیفیت سرویس اینترنت در کشور خواهند بود و این رشد کیفیت را لمس خواهند کرد.