بازار اینترنت ایران اخیرا با گسست انحصار رایتل و تکنولوژی‌های ارتباطی مرتبط روبه‌رو بوده و طی چندماه از نسل دوم به نسل چهار تلفن همراه ارتقا پیدا کرده‌ایم اما باید دید که آیا ورود این تکنولوژی‌ها در افزایش کیفیت اینترنت کشورمان تاثیری دارد یا خیر.

بازار اینترنت ایران اخیرا با گسست انحصار رایتل و تکنولوژی‌های ارتباطی مرتبط روبه‌رو بوده و طی چندماه از نسل دوم به نسل چهار تلفن همراه ارتقا پیدا کرده‌ایم اما باید دید که آیا ورود این تکنولوژی‌ها در افزایش کیفیت اینترنت کشورمان تاثیری دارد یا خیر.

به گزارش افتانا (پایگاه خبری امنیت فناوری اطلاعات)، تبعات آزادسازی بازار ارتباطات خیلی زود نتایج خود را نشان داده و اپراتورهای موبایل به سرعت در حال توسعه شبکه خود به نسل‌های بالاتر موبایل هستند. نسل‌هایی که مهم‌ترین مزیت آنان افزایش سرعت ارتباطات و بهره‌گرفتن از محتواهای سنگین‌تر است؛ البته این آزادسازی دامنه تاثیراتی به‌مراتب فراتر از مشترکان موبایل دارد و هدف‌گذاری روی ارائه سرویس‌های جدیدتر اینترنت پرسرعت را هم در دستور کار اپراتورهای پیشرو قرار داده است. ارائه مودم‌های جدید نسل چهارم که از سوی اپراتور دوم در نمایشگاه الکامپ شاهد آن بودیم و احتمالا رفتاری مشابه از سوی همراه اول، بازار اینترنت ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد اما چگونگی دامنه این تاثیرات و انتظاراتی که از این ارتقای تکنولوژیک می‌توان داشت، جای بحث و بررسی دارد. 

نسل چهارم تلفن همراه که احتمالا میدان رقابت آینده اپراتورهای موبایل خواهند بود به زودی تکنولوژی‌های قدیمی‌تر ارائه اینترنت مانند وایمکس را به طور کامل کنار خواهند زد. این تکنولوژی که به‌دلیل مشکلات فنی و انتظار اپراتورها برای ارتقا به نسل‌های بالاتر عملا در سال‌های اخیر در حالتی بدون تغییر باقی مانده بود اکنون با آمدن مودم‌های LTE دیگر جایی برای ابراز وجود ندارد و بعید نیست خیلی زود با کنار گذاشتن این تکنولوژی از مجموعه خدمات اپراتوردوم روبه‌رو باشیم. به هر حال وایمکس با انتظارات امروزه کاربران ایرانی چندان هم‌خوان نبود. 

از سوی دیگر حضور پررنگ‌تر اپراتورهای موبایل با نسل‌های جدید ارتباطی در بازار اینترنت قطعا برای شرکت‌های ADSL هم چندان خوشایند نخواهد بود. این شرکت‌ها اگر تاکنون در مقابل نسل دوم موبایل و حضور ضعیف وایمکس  از مزیت قیمت و کیفیت برخوردار بودند در آینده نزدیک و در مقابل نسل‌های فراگیر شده سوم و چهارم قطعا بخشی از سهم خود را از دست خواهند داد. هر چند تکنولوژی ADSL هنوز هم در بسیاری از کشورها وجود دارد اما گسترش دایره انتخاب‌ کاربران، این شرکت‌های اینترنتی را مجبور به سیاست‌های تشویقی بیشتر در قبال کاربران می‌کند؛ هرچند احتمالا چنین جنگ و برخوردی در بازار به این زودی رخ نخواهد داد و اطمینان مشتریان ADSL به تغییر سرویس خود به اینترنت بی‌سیم به سادگی اتفاق نخواهد افتاد. 

شرکت‌های اینترنتی به همراه رقیب بزرگ خود، مخابرات هم اکنون بازار ADSL کشور را در دست دارند و طی سال‌های اخیر به دلیل نوع رابطه فنی و ضعف رگولاتور مجادلات فراوانی  با هم داشته‌اند. با این حال هر دوگروه احتمالا به زودی شاهد رقیب دیگری  با عنوان اپراتور چهارم فیبر نوری خواهند بود که قصد دارد اینترنت بر پایه ارتباط فیبری با منازل کشور را فراهم کند. 

مهم‌ترین پرسش کاربران پیش از هر ارتقایی میزان افزایش کیفیت خواهد بود. برای پاسخ به این پرسش باید ابتدا نگاهی به وضعیت پیشین بیندازیم. به اعتراف آمارها و شواهدی که دیگر نیاز به اثبات هم ندارد اینترنت ایران یکی از کندترین و کم‌‌کیفیت‌ترین شبکه‌های موجود در جهان است. بخش عمده این اختلالات ناشی از نوع مدیریت ترافیک پهنای باند توسط شرکت دولتی زیرساخت است و حتی خود وزیر ارتباطات هم ظاهرا از بهبود این وضعیت ناامید شده است. 

چند ماه قبل واعظی ضرب‌الاجلی را برای بهبود وضعیت کیفیت اینترنت قرار داد و شرکت زیرساخت و شرکت‌های اینترنتی را وادار به یافتن راه حلی برای مشکلات کرد اما در آخرین جلسه مطبوعاتی خود  ضرب‌الاجل اعلام شده را فراموش کرد و گفت که میراث‌دار یک شبکه وصله پینه‌ای است و به‌رغم گروه‌هایی که برای بهبود این وضعیت مامور کرده، نمی‌تواند قول بدهد که کیفیت اینترنت چه زمانی خوب می‌شود. 

به نوعی می‌توان گفت مشکلات پهنای باند همچنان بر سرجای خود باقی است و حتی اخیرا هم طبق گفته شرکت‌های اینترنتی شرکت زیرساخت توسعه پهنای باند را متوقف کرده است. پیش‌تر چند نماینده مجلس خواستار کاهش پهنای باند اینترنت و اتکا به شبکه ملی اطلاعات شده بودند. در واقع به نظر می‌رسد که مسوولان ارتباطی هر قدر در زمینه آزادسازی بازار و شکستن انحصار تکنولوژی موفق بوده‌اند در زمینه بهبود عملکرد زیرساخت که مشکل اصلی کیفیت اینترنت کشور است ناموفق‌اند. 

حضور تکنولوژی‌های جدید در بازار اینترنت ایران برای کاربران ایرانی بسیار خوشایند است. این‌که اپراتورها در ایران بتوانند هم پای کشورهای همسایه از نسل‌های جدید ارتباطی بهره ببرند، ایده‌آل و مطلوب است اما باید توجه داشت که تکنولوژی تنها بخشی از قضیه توسعه ارتباطی است. سرعت و کیفیت اینترنت فقط وابسته به تکنولوژی نیست به خصوص که نوع مدیریت پهنای باند در کشور طی سال‌های اخیر نشان داده که حتی بهترین تکنولوژی‌ها هم با کیفیت بد پهنای باند می‌تواند کم اثر بماند. شاید اگر دولت تصمیم به آزادسازی واردات پهنای باند بگیرد و به اپراتورها اجازه اتصال مستقیم به اینترنت را بدهد بتوان انتظار یک تحول بزرگ ارتباطی را داشت.