تقویت تقاضا، اولویت اقتصاد هوش مصنوعی است

مهدی شریعت‌زاده، مسئول کارگروه هوش مصنوعی ستاد اقتصاد دانش بنیان دیجیتال: اقتصادی کردن فناوری‌های نوظهور دیجیتال، حمایت کردن از شرکت‌های بازیگر اصلی این حوزه و برداشتن هرگونه مانعی که از تولید و صنعتی شدن این فناوری‌ها جلوگیری کند در دستور کار این ستاد است.

به گزارش افتانا، به نقل از مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، مهدی شریعت‌زاده، مسئول کارگروه هوش مصنوعی ستاد اقتصاد دانش بنیان دیجیتال، خاطرنشان کرد: ماموریت اقتصادی کردن فناوری‌های نوظهور دیجیتال، حمایت کردن از شرکت‌های بازیگر اصلی این حوزه و برداشتن هرگونه مانعی که از تولید و صنعتی شدن این فناوری‌ها جلوگیری کند، در دستور کار ستاد اقتصاد دانش بنیان دیجیتال قرار می گیرد. در سطح بلوغ بالاتر هم موضوع صادرات فناوری به خارج از کشور را خواهیم داشت.

وی افزود: موضوع اقتصادی کردن فناوری‌هایی که ریسک تجاری شدن بالایی دارند و فناوری‌هایی که عدم قطعیت مختلفی در آنها مطرح است مانند هوش مصنوعی، ابهامات و سختی‌های کار را افزایش می دهد؛ به عنوان مثال درباره اینکه سرمایه‌گذاری در چه حوزه اولویت داری باید انجام شود، ابهام بسیار زیادی وجود دارد. در نتیجه عرف جهانی این است که تا حد ممکن، بسیاری از موضوعاتی که هنوز چشم‌انداز کاربردشان مشخص و شفاف نیست و کلاسیک و سنتی نشده‌اند، مورد حمایت قرار بگیرند تا توسعه و رشد پیدا کنند.

شریعت‌زاده با تاکید بر اینکه باید این موضوع در سطوح مختلف در ستاد اقتصاد دیجیتال راهبری شود، اظهار داشت: به عنوان مثال اقتصادی شدن برخی از فناوری‌های هوش مصنوعی مانند فناوری پردازش درک زبان طبیعی یا ان ال یو که نمونه بارز آن چت جی پی تی و موجی است که در سطح جهانی ایجاد کرده است. شرکت‌هایی که در این زمینه کار می‌کنند با توجه به ارتباط نزدیکی که ستاد اقتصاد دیجیتال با سردبیری ارزیاب تخصصی آی‌تی دانش بنیان دارد، با شرکت‌هایی که در این زمینه کار می‌کنند ارتباط تنگاتنگی برقرار کرده است.

وی افزود: علاوه بر این ستاد اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال با بخش خصوصی و در واقع با ساختار صنفی بخش مربوطه یعنی نظام صنفی یارانه‌ای، کمیسیون علم داده و هوش مصنوعی هم ارتباط نزدیکی دارد. این دو موضوع یعنی هم ارتباط از طریق شرکت‌های دانش بنیان در حوزه تخصصی ان ال یو و هم ارتباط با ساختار صنفی مربوطه، نیازمندی‌هایی را از طرف شرکت ها برای اقتصادی کردن یا برای شکوفا کردن بیشتر فناوری مدل‌های زبانی بزرگ مانند چت جی پی تی مطرح کرده است.

مسئول کارگروه هوش مصنوعی ستاد اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال اظهار داشت: ستاد اقتصاد دیجیتال به آن دسته از شرکت‌های فعال دانش‌بنیان که در این زمینه کار کرده‌، صلاحیت و اعتبار خود را در ارزیابی دانش‌بنیان نشان داده‌اند، از سطح علم به فناوری رسیده و از فناوری به محصول دانش‌بنیان دست پیدا کرده اند، کمک‌هایی مانند کمک‌های زیرساختی در جهت رشد و ارتقای تکنولوژی یا ارتقای فناوری اعطا می‌کند.

شریعت زاده، فعالیت شرکت‌ها به صورت کنسرسیوم و با مشارکت یکدیگر را به منظور جلو بردن کارها، مفید ارزیابی و تصریح کرد: اقتصاد هوش مصنوعی در کشور ما عمق بسیار کمی دارد و عملا نمی‌ توانیم بگوییم اکوسیستم هوش مصنوعی داریم و این اکوسیستم در جریان است. بنا به همین دلایل طبیعتا اگر شرکت‌‌ها با یکدیگر همکاری کرده و ظرفیت‌هایشان را یکی کنند، ستاد اقتصاد دیجیتال می‌تواند حمایت‌های بهتری از آنها داشته باشد.

وی در ادامه اضافه کرد: پیشنهاد ما برای حمایت از شرکت‌های تخصصی هوش مصنوعی این است که شرکت‌ها بعد از رسیدن به مرحله اثبات فناوری و بعد از اینکه تی‌آرال بالایی پیدا کردند، تقاضایشان را در بسته‌ای از حمایت‌های مختلف تعریف کنند.

مسئول سابق تدوین سند ملی هوش مصنوعی خاطرنشان کرد: برای اینکه شرکت‌ها از وضعیت فعلی خود که یک بلوغ نسبی است به شکوفایی بیشتری برسند، از ابعاد مختلف سبد محصولات و بازار خود را توسعه دهند و به سمت صادرات بروند، قاعدتا باید فناوری شان را ارتقا دهند و در این ارتباط نیازمندی‌های زیادی دارند. شرکت ها باید این نیازمندی‌های خود را در قالب یک بسته یا یک پکیج تعریف کنند که از وضعیت فعلی به حالتی که برنامه‌ریزی کرده‌اند، برسند.

شریعت‌زاده با اشاره به اینکه بسته حمایتی بنابر نیازمندی‌های هر شرکت باید توسط خودش پیشنهاد شود، گفت: به عنوان مثال یک شرکت که یک جامعه مخاطب خیلی خاص در حوزه خط و زبان فارسی دارد و یک محصول خاص هوش مصنوعی در ارتباط با خط و زبان فارسی تولید می‌کند، ممکن است با توجه به شناختی که از بازار مشتریان و مخصوصاً مشتریان دولتی بزرگ دارد، به این جمع‌بندی برسد که باید به سه محصول فعلی خود دو محصول دیگر اضافه کند یا پنج مولفه جدید را توسعه دهد یا صادرات و بازارسازی و برندسازی کند. شرکت‌ها برای برآورده کردن این مجموعه‌ نیازها، به موضوعاتی مانند تعامل با سازمان‌های بزرگ و نیاز به وساطت معاونت علمی، داشتن مشتری اولیه، حضور هدفمند در نمایشگاه‌های بین‌المللی و ارتقای کیفیت برای صادرات و... احتیاج دارند که باید در این راستا بسته حمایتی بنا به نیازمندی‌ها توسط شرکت‌ها، تهیه و پیشنهاد شود.

مسئول کارگروه هوش مصنوعی ستاد اقتصاد دیجیتال در خصوص اهداف این ستاد در حوزه اقتصاد هوش مصنوعی عنوان کرد: طبیعتا در اقتصاد هوش مصنوعی، هم مولفه عرضه فناوری و هم مولفه تقاضای فناوری وجود دارد. نه فقط در ایران بلکه در تمام دنیا به دلیل اینکه این فناوری‌ها، تخریب کننده نظم فعلی هستند عدم قطعیت و ابهام خیلی زیادی دارند. به عبارت دیگر در جهان در عرضه و تقاضای فناوری پیچیدگی‌های مختلفی وجود دارد و دقیقا متقاضی نمی‌داند که چه چیزی می‌خواهد، به چه قیمتی باید بخرد و از چه کسی باید بخرد؟ در واقع این مسایل، ذات فناوری‌های نوظهور است و قاعدتا ما هم با این مشکلات مواجه هستیم.

شریعت‌زاده با ذکر این نکته که در سمت عرضه، بسیاری از فناوری ها به سطح نمونه اولیه یا اثبات فناوری رسیده‌اند ولی هیچ گاه بهره‌برداری نشده‌اند، گفت: موضوع مذکور این سرنخ را به ما می‌دهد که باید اولویت‌مان، تقویت تقاضا باشد. در همین ارتباط باید با متقاضیانی که احتمالا بخش خصوصی بزرگ یا بخش دولتی هستند تعاملاتی داشته باشیم، مشاوره‌های لازم را ارائه دهیم و آنها را قانع کنیم تا برای رفع مشکلات خود از راه حل‌ فناوری‌های نوظهور دیجیتال مانند هوش مصنوعی استفاده کنند. به عبارت دیگر نیاز به تقویت مضاعف تقاضای فناوری هوش مصنوعی در کشور داریم.

وی با اشاره به اینکه قرار است این ستاد حلقه گمشده در زمینه هوش مصنوعی در ایران باشد، بیان کرد: البته شاید از همه این‌ها مهم تر به هم رسانی کردن مخصوصا از سمت تقاضاست؛ به این معنا که مشکلات متقاضی مانند اطمینان نداشتن به فناوری و اینکه نمی‌داند این فناوری را چگونه به حل مشکلات خود ربط دهد، حل کنیم.

مسئول سابق تدوین سند ملی هوش مصنوعی با انتقاد از این موضوع که بسیاری تصور می‌کنند یک نهاد واحد باید متولی هوش مصنوعی کشور باشد، اظهار داشت: این گزاره برای کشورهای بسیار بسیار کوچک معنا دارد اما برای کشوری در ابعاد ما قطعا هیچ وقت یک نهاد حتی در سطح وزارتخانه یا بزرگ تر از آن نمی‌تواند متولی هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف باشد. بلکه باید هر بخش نقشه راه و برنامه‌ریزی داشته باشد و جایگاه هوش مصنوعی را در سازمان و نهاد خودش به طور مستقل مشخص کند.

وی خاطرنشان کرد: به عبارت دیگر برای کشورهای مشابه ایران لازم است هر نهادی به صورت مستقل موضوع هوش مصنوعی خود را مدیریت کند. در واقع تجمیع تمامی ابعاد هوش مصنوعی در یک نهاد مفید نیست.

شریعت زاده در عین حال گفت: به طور قطع معاونت علمی می‌تواند در جایگاه مشاور، توانمندساز، حامی یا برای کمک در جهت به هم رسانی نقش داشته باشد و ما در تعامل با بسیاری از دستگاه‌ها این کار را انجام می دهیم. اما در عین حال نباید یک سازمان انتظار داشته باشد که کل معاونت علمی یا دو ستاد این معاونت، صفر تا صد اینکه هوش مصنوعی کجا وارد شود و به چه صورتی باشد را انجام دهند.

مسئول کارگروه هوش مصنوعی ستاد اقتصاد دانش بنیان دیجیتال، فناوری هوش مصنوعی را به برق تشبیه کرد و گفت: در واقع تغییراتی که در اثر هوش مصنوعی به وجود می آید، مشابه تغییراتی است که بعد از برقی شدن ابزارها ایجاد شد؛ هم به دلیل تحولی که در دنیا ایجاد کرد و هم به دلیل سبک آن. پیش از اختراع برق ابزارهای مختلفی وجود داشت مانند اتو، صندلی و چراغ. پس از اختراع برق، کارایی تمام این ابزارها حفظ شد اما به طور کلی سبک جدیدی وارد شد و ابزارها همان کار را انجام می‌دادند ولی با کارآیی بسیار بالاتر و با شکل و شمایل و سبک متفاوت. مشابه همین اتفاق را در مورد هوش مصنوعی خواهیم داشت.

شریعت‌زاده با بیان اینکه نباید در یک نقطه خاص دنبال هوش مصنوعی بگردیم، گفت: هوش مصنوعی را باید در تمام ابعاد زندگی یا سازمان خودمان ببینیم و این موضوع نگاه بسیار خلاقانه را می‌طلبد. اگر این خلاقیت را نداشته باشیم و در جایگاه انفعال باشیم، قطعا در موضع ضعف خواهیم بود و فرصت‌های زیادی را از دست خواهیم داد. در واقع نگاه تحولی در حوزه هوش مصنوعی، یک الزام است نه یک اختیار و یا یک نکته مثبت.