جهانگرد: کار شبکه بانکی و سرویس‌های بانکداری الکترونیکی همانند چرخ نظام دولت الکترونیکی در کشور است و اگر امکانات پرداخت الکترونیکی فراهم نبود، نمی‌توانستیم همین مقدار پیشرفت را هم در این زمینه داشته باشیم.

جهانگرد: کار شبکه بانکی و سرویس‌های بانکداری الکترونیکی همانند چرخ نظام دولت الکترونیکی در کشور است و اگر امکانات پرداخت الکترونیکی فراهم نبود، نمی‌توانستیم همین مقدار پیشرفت را هم در این زمینه داشته باشیم.

به گزارش افتانا (پایگاه خبری امنیت فناوری اطلاعات)، مهندس نصراله جهانگرد، معاون وزیر و رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، بیش از آن‌که به دلیل پست و جایگاه دولتی‌اش شناخته شود، به‌دلیل سابقه طولانی فعالیت در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور شناخته شده است و هرجا سخن از طرحی کلان در این حوزه باشد اثری از او مشاهده می‌شود. دبیر فعلی شورای عالی فناوری اطلاعات، پیش از این نیز تلاش زیادی کرده تا تحرکی به بخش فناوری اطلاعات در کشور داده شود. او و هم‌فکرانش در دولت هشتم، ایده رشد و توسعه بر مبنای فناوری اطلاعات را به‌عنوان راهی برای جبران عقب‌ماندگی از توسعه ارائه دادند و بدین منظور برنامه‌های متعددی برای توسعه دولت الکترونیک، ایجاد شبکه ملی اطلاعات، طرح تکفا، توسعه تجارت و پول الکترونیک و ...کلید زده شد.

با این حال او پس از ۸ سال از زمان مسئولیت‌اش در دولت، با نگاهی نگران از فرصت‌سوزی‌ها و بدفهمی‌های این حوزه، بار دیگر به وزارت‌خانه‌ای بازگشت که قرار است نقش پیشقراول توسعه کشور را برعهده گیرد. جهانگرد نگران فرصت‌هایی است که در دنیای پرشتاب فناوری از دست رفته است. به عقیده وی باید برخی طرح‌های پایه‌ای حوزه فاوا تاکنون تعیین تکلیف و اجرا شده بود تا مبنای رشد و توسعه ما قرار گیرد اما هنوز اندرخم یک کوچه مانده‌ایم و این جای نگرانی دارد. آنچه می‌خوانید پاسخ مهندس جهانگرد به سوالات دکتر محمدمراد بیات، مدیرعامل مرکز فابا است.
 
دکتر بیات: بانکداری الکترونیک بدون زیرساخت و باند پروازی که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات متولی آن است نمی‌تواند پرواز کند. در ابتدا این سوال را دارم که دولت یازدهم برای فناوری اطلاعات و ارتباطات چه جایگاهی قائل است، این موضوع را در برنامه‌های جاری چگونه دیده است و برای برنامه ششم توسعه، چه رویکردی را در پیش گرفته است؟

مهندس جهانگرد: حقیقت این است که من دو کلاه بر سر دارم؛ یکی مسئولیت سازمان فناوری اطلاعات و مسئولیت مشترکی که در مجموعه وزارت ارتباطات برای توسعه ظرفیت‌های زیرساختی کشور و توسعه دسترسی بر عهده من گذاشته شده است و دیگری مسئولیت شورای عالی فناوری اطلاعات برای ایجاد یک معماری یکپارچه برای ارائه سرویس‌های الکترونیکی و اینترنتی دولت الکترونیک در سراسر کشور. آنچه در مورد بانکداری الکترونیک می‌توانیم بگوییم این است که ما نمی‌توانیم صحبتی از خدمات الکترونیک (e-services) داشته باشیم، مگر اینکه بانکداری الکترونیک راه افتاده باشد؛ یعنی در واقع کار شبکه بانکی و سرویس‌های بانکداری الکترونیک، مثل چرخ نظام دولت الکترونیک در کشور است. اگر امکانات پرداخت الکترونیک فراهم نبود ما نمی‌توانستیم همین مقدار پیشرفت را هم داشته باشیم.

توسعه خدمات بانکداری الکترونیک به همه نوع ابزارهای پولی و بانکی و با همه روش‌های نو مثل بانکداری سیار و پرداخت از راه دور که اخیرا به دلیل مشکلات تکنیکی در برخی بانک‌ها کند شده است، می‌تواند سرعت مبادله کالا و خدمات را در کشور افزایش دهد. یک اقتصاد با گردش کالا و خدمات و پول می‌چرخد. اگر فرض بگیریم که در کشور ما گردش پول و کالا در کشور در سال بین ۳ تا ۴ باشد اگر با بانکداری الکترونیک یا بانکداری سیار این سرعت نیم تا یک دور افزایش یابد به معنی یک عدد بسیار عظیم در توسعه اقتصادی، ایجاد ارزش و ثروت آفرینی در کشور است.

پس تاثیر بانکداری الکترونیک، غیر از ایجاد تسهیلات و سهولت زندگی و خدمات برای مردم در اقتصاد کشور هم بسیار مهم است و آثار و تبعات زیادتری هم دارد. مثلاً اگر ما بتوانیم تدارکات دولتی را کاملا الکترونیکی بکنیم یا بتوانیم بخشی از خدمات خرید و فروش کالا و خدمات را در کشور به‌صورت راه دور و تجارت الکترونیک انجام دهیم، طبق برآوردهای بین‌المللی تا ۳۰ درصد کاهش در هزینه‌های واسطه‌گری را خواهیم داشت و این به کاهش هزینه‌های ملی کمک می‌کند.

برای این منظور و به‌خاطر ارزشی که دارد، تأمین ارتباطات شبکه پولی و بانکی کشور جزء اولویت‌های اولیه ما در مجموعه وزارت ارتباطات است. خوشبختانه مشکلات تا حد زیادی رفع شده و امیدوار هستیم که اگر بانک‌ها مشکلات دیگری هم دارند به سرعت حل و فصل کنیم تا این مجموعه بتواند به خوبی فعالیت کند.

همه این‌ها مقدمه خیلی مهمی است و دلالت بر این دارد که دولت یازدهم به‌صورت بسیار مهم، حیاتی و استراتژیک به IT وICT نگاه می‌کند. هر جنبه‌ای از کار و خدمات دولت را که نگاه کنیم، نیازمند بستر الکترونیکی و دیجیتالی شدن در فضای اینترنتی است. اگر بخواهیم به دنبال سهولت زندگی مردم باشیم، ایجاب می‌کند به این خدمات بها دهیم.

ما انتظار داریم از مکانیزه و الکترونیکی شدن خدمات دولت و بازار، چهار ویژگی به وجود بیاید: افزایش سرعت انجام آن خدمت با قیمت کمتر، هزینه کمتر و تنوع و سهولت بیشتر؛ یعنی زمان و هزینه کاهش پیدا کند و سرعت، کیفیت و تنوع افزایش پیدا کند. این انتظار وجود دارد و در حال حاضر همه حوزه‌ها به این درک رسیده‌اند. اکنون تمام برنامه‌های دولت در زمینه مبارزه با فساد مبتنی بر شفافیت شده است. هرکاری قرار باشد انجام شود باید سیستم شفافیت پیدا کند. سیستم‌هایی که توانسته‌اند به فضای الکترونیکی و اینترنتی بیایند و دیجیتال شوند، علاوه بر دست‌یابی به ویژگی‌های کاهش هزینه، زمان و ... موجب ایجاد ارزش افزوده بسیار بالاتری در همه بخش‌ها شده‌اند.

خوشبختانه اکنون علاوه بر بانک‌های کشور در سازمان‌های پیشرو مانند سازمان ثبت اسناد کشور کارها بر اساس یک‌سری سیستم‌های کنترل متمرکز بر روی شبکه انجام می‌شود. این کار میزان جعل را به صفر نزدیک کرده است و از آنجایی که شاید بخش مهمی از دعاوی محاکم ما جعل اسناد است امر بسیار بزرگی است. وقتی نظام گمرکی، نظام ارز و همه اینها دیجیتالی می‌شود به ایجاد شفافیت در نظام اداری و اجرایی کشور کمک می‌کند. این علائم و نشانه‌ها، همه مؤید این است که دولت به این مسئله به عنوان یک ضرورت بسیار مهم پرداخته است.

البته اکنون جنبه‌های اقتصادی و اشتغال هم بر دیگر قابلیت‌های فناوری اطلاعات افزوده شده‌اند. ما در کشور حدود ۱۰ میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاهی داریم و در حدود نصف‌ همین رقم هم در دانشگاه‌ها در حال تحصیل هستند. یعنی در یک دوره چهار ساله به حدود ۱۵ میلیون نفر خواهد رسید و در بازه ۱۰ ساله آینده ما نزدیک به ۲۰ میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاهی در کشور خواهیم داشت که قاطبه نیروی کار کشور تحصیلات دانشگاهی خواهند داشت. برای اشتغال این موج عظیم حتما باید فرصت‌های جدید پیش‌بینی شود و راهکارهای جدیدی برای آن در نظر بگیریم. نظام اداری و اجرایی هم باید با کمک فناوری طوری ارتقا پیدا کند که بتواند فرصت‌های جدید شغلی تعریف کند. اداره کشور مستلزم چنین کاری است. از جمیع جهات دولت به فناوری اطلاعات به‌عنوان یک برنامه جدی نگاه می‌کند و یکی از محورهای اصلی برنامه ششم توسعه کشور هم خواهد بود.

دکتر بیات: یک بخش از برنامه ششم به آن اختصاص می‌یابد؟

مهندس جهانگرد: عملاً از برنامه چهارم این‌طور مرسوم شده است. در این برنامه بیش از ۳۰ ماده اشاره مستقیم به تکالیف حوزه فناوری اطلاعات داشت. در برنامه پنجم هم در همین حد بوده و شاید بعضی موارد بیشتر هم شده است. طبیعتاً این مسائل در برنامه ششم ادامه دارد چون ما هنوز به یک نقطه بلوغ مناسب نرسیده‌ایم، در راه هستیم و خیلی کمبودها داریم و باید نظم‌های جدید زیادی به وجود بیاوریم، به ویژه که نظامات اداری ما عقب است. IT بار جبران این عقب‌ماندگی را هم به دوش می‌کشد و لازم است تغییر و تبدیل در بسیاری از روش‌ها را هم محقق کند. این خلاصه‌ای است از ضروت کار و توجه دولت که امیدواریم بامشارکت همه نخبگان، راهبردها و راهنمایی‌ها و همچنین پروژه‌های مهمی را در برنامه داشته باشیم که راهنمای عمل در سطح اجرایی شود. 

دکتر بیات: به نظر می‌رسد ما تاکنون موضوع فناوری اطلاعات را به عنوان یک ابزار برای تسهیل کار یا فرایندها دیده‌ایم، مثل افزایش سرعت، شفافیت و ... اما در دنیای امروز به نظر می‌رسد پارادایم تغییر کرده است و فناوری دیگر به عنوان یک ابزار صرف مطرح نیست و به پیشران و محرک توسعه تبدیل شده است. در برنامه ششم لازم است که ما از نگاه ابزاری به فناوری بیرون بیاییم و این تغییر پارادایم را در نگاه به آینده و برنامه ششم لازم داریم. ضمن اینکه اکنون در ابتدای سال ۲۰۱۵هستیم و اگر ۵ سال دیگر را تصور کنیم، دنیا قطعاً خیلی تغییر کرده و خیلی عمیق باید به تحولات آن نگاه کنیم. آیا در دولت به این پارادایم توجه شده است؟

مهندس جهانگرد: به نکته خوبی اشاره کردید. ما در سال قبل و در‌ آغاز فعالیت دولت جدید، در شهریورماه یعنی زمانی که حدود یک ماه از کار دولت گذشته بود، خدمت رئیس جمهور نشست خاصی داشتیم و در آنجا برنامه «فناوری اطلاعات، پیشران توسعه اقتصادی- اجتماعی» را تقدیم کردیم. بعد در وزرات‌خانه به مقدمه واجب آن که شبکه است طی یک کار ضربتی پرداختیم و امیدواریم به نتایج آن دست پیدا کنیم. در حوزه دولت الکترونیک هم شتاب خوبی گرفتیم. رئیس جمهور بر همه این برنامه‌ها صحه گذاشتند و مباحث عمیق‌تری را هم اضافه کردند که شاه بیت سخنان رئیس جمهور در سخنرانی ۲۷ اردیبهشت سال ۱۳۹۳ در روز جهانی ارتباطات و در سالن اجلاس سران اعلام شد. 

نگاه رئیس جمهور نسبت به این حوزه فوق‌العاده استراتژیک و کاربردی است و ما هم این روند را دنبال می‌کنیم اما نکته‌ای که جا دارد اشاره کنم این است که در این دوره، اینرسی و تزاحم اداری خیلی بالاست و مشکلات اداری و اجرایی در کشور نسبت به قبل خیلی پیچیده‌تر شده است. به نحوی که تصمیم‌گیری و اجرا خیلی با کندی جلو می‌رود و اصطکاک زیادی در سیستم، بین اجزا، داخل سیستم‌ها و بین سیستم‌ها وجود دارد. از طرف دیگر، ضرورت حوزه IT برای همه نهادینه شده است. اگر ما بتوانیم یک هماهنگی خوب و همدلانه‌ای در سطح اجرا در داخل دستگاه‌ها به وجود بیاوریم، می‌توانیم خیلی از فاصله‌ها را جهش کنیم. در این حوزه ما متاسفانه فاصله زیادی با جهان پیشرفته داریم و همه نگران هستیم.

وقتی به افق پیش رو نگاه می‌کنیم، برای فاصله پنج سال آینده یعنی ۲۰۲۰ در دنیا یک سری شاخص‌ها و اهدافی تعریف شده که واقعا باید نگران بود. برای پنج سال دیگر که زمان دوری نیست، مثل الان این سؤال مطرح است که چگونه منافع‌مان را حفظ کنیم و چگونه بتوانیم در دنیا سهم داشته باشیم و اقتصاد کشور را بچرخانیم. آثار تاخیر در این موضوع وحشتناک است.

هرچه به این موضوع شتاب بیشتری دهیم به نفع ماست و یکی از پل‌هایی که می‌تواند فاصله توسعه ما را با دنیا کوتاه‌تر بکند، استفاده از ظرفیت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات است و باعث می‌شود که ما یک شکاف بزرگ توسعه‌ای را با سرعت بیشتری طی و عبور بکنیم. از این جهت است که بسیاری از اقدامات زیرساختی به نظر من باید تا سال آینده حتما انجام شود و تامین شود، یعنی کسی در ارتباطات یا دسترسی، مشکل نداشته باشد.

بسیاری از نظام‌های ما اکنون با هم به تضاد رسیده‌اند. فرض کنید دو دستگاه هستند که به مراحلی از رشد رسیده‌اند که حالا دیگر باید با هم یکپارچه شوند و در کنار هم باشند تا بتوانند سرویسی را خلق کنند اما به دلیل ساختار بوروکراتیک و غلط‌شان هر کسی موضوع را به طرف خودش می‌کشد و این باعث شده است، کار انجام نشود. ما باید بتوانیم زودتر این موضوعات را جمع و جور کنیم. در حال حاضر تزاحم اصلی، نوع نگاه‌های سیلویی و تک سازمانی به توسعه فناوری اطلاعات است. IT نیازمند یکپارچگی است و نمی‌شود به‌صورت جزیره‌ای کار کرد. در کارکرد جزیره‌ای ما به انتها رسیده‌ایم و اکنون باید پیکربندی و تعامل داشته باشیم و ثروت در مشارکت کردن این نهادها با همدیگر است. خلق فرصت در اجماع و اشتراکات است و در ساختارهای تکی و جزیره‌ای، دیگر بیش از این جای رشد وجود ندارد و ما به مشکل برمی‌خوریم. امیدواریم با تعقل و دل‌سوزی بتوانیم این فاصله‌ای که همه را به نگرانی آورده، زودتر پر کنیم.

دکتر بیات: همان‌طور که اشاره کردید، دنیا به سمت و سوهای جدیدی رفته است و در حال حاضر به سمت موبایل در حرکت است. بانکداری سیار قطعا یک روند مؤثر در آینده بانکداری است و ما هم چاره‌ای نداریم، جز این‌که، این مسیر را برویم. به دلایل مختلف باید بانک‌ها را در جیب مردم ببریم و از شعبه‌ها خارج کنیم. با توضیحاتی که فرمودید، اکنون مجموعه نظام بانکی و شرکت‌های IT و بانکی خیلی باید امیدوار باشند که زیرساخت‌های فنی و ارتباطی این کار فراهم است و آنها می‌توانند به توسعه کسب‌وکار خود بپردازند. شاید ما بتوانیم در موضوع موبایل برخی عقب‌افتادگی‌هایی را که حتی در حوزه بانکداری الکترونیک داریم، جبران کنیم و به تعبیر حضرت‌عالی یک جهش داشته باشیم. نظر شما چیست؟

مهندس جهانگرد: خوشبختانه با ورود نسل سوم موبایل به بازار کار، بستر مبادله خدمات مبتنی بر موبایل فراهم شده است که فکر می‌کنم تا آخر امسال این بستر در عموم شهرهای کشور پیاده می‌شود. ارقامی که اپراتورها مثل همراه اول، ایرانسل و رایتل می‌دهند، تعداد بیشتری از شهرها را در برنامه خود دارند که در حال نصب BTSها و نرم‌افزارها و امکانات لازم هستند. اگر در همین مرحله موفق شوند در ۲۰۰ شهر اصلی کشور، این سرویس را برقرار کنند، حجم عظیمی از خدمات را می‌شود بر روی موبایل برد. لازم است که شرکت‌های نزم‌افزاری بانکی کشور هم برنامه‌های بانکداری سیار خود را زودتر رشد و توسعه بدهند که آماده شود و همچنین نرم‌افزارهای بانکی آمادگی تبادل اطلاعات با این سرویس را پیدا بکنند. هر تغییر و ارتقایی که لازم است در دانگل‌های نرم‌افزاری بانکی کشور بشود، باید پیش‌بینی بکنند. فکر می‌کنم که ما از سال آینده،‌ همه مقدمات واجب بانکداری سیار را داریم و همه بانک‌ها می‌توانند به این سرویس رو بیاورند و با تکیه بر نرم‌افزارهایی که آمادگی داشته باشند، این کار را انجام دهند. این یک ضرورت است و وقتی این کار انجام شود، فضای اقتصادی و کسب‌وکار فوق‌العاده روان‌تر و خیلی شفاف‌تر می‌شود.

دکتر بیات: اگر بخواهیم قضاوت شما را داشته باشیم به عنوان کسی که هم در راه‌اندازی شوراهای بانکداری الکترونیک نقش داشته‌اید و هم در بانک مرکزی حضور داشتید و سابقه فعالیت طولانی در حوزه فناوری اطلاعات دارید، نقاط ضعف و قوت بانکداری الکترونیک ما کجاست و در کجاها باید بیشتر فعالیت کنیم؟ مخصوصا باتوجه با اینکه بیش از نصف عمر سند چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴ هم طی شده است و خیلی از شاخص‌های ما حتی با منطقه فاصله دارد. به نظر می‌رسد رشدی هم که داشته‌ایم، متوازن نبوده است مثال بارز ۲ میلیون کارت اعتباری و ۳۰۰ میلیون کارت دبیت است.

مهندس جهانگرد: من فرصت حضور در نظام بانکی و IT کشور را داشته‌ام. خدمات بانکی واقعا در دنیای امروز و اقتصاد، چرخ اصلی زندگی است و بدون آن نمی‌توان کشور و زندگی را چرخاند. طبیعتا هرچقدر بانک بتواند ابزارهای جدید پولی در اختیار مردم بگذارد، اقتصاد روان‌تر و بهتر رشد می‌کند. ما انتظار داریم در مفاهیم بانکداری کشور، تحولات بهتری ببینیم و ابزارهای پولی قوی‌تر و بهتری برای بازار و اقتصاد فراهم شود. ابزارهایی که در چند قدمی ما در کشورهای همسایه ارائه می‌شود و تجار، بازرگانان و صنعتگران توقع دارند که در نظام مالی ایران هم این ابزارهای پولی آورده شود.

این ابزارهای پولی یک طرف قضیه است و ابزارهای الکترونیکی که بتواند این خدمات را به مردم رساند، موضوع دیگری است که می‌تواند شتاب دهنده و تسهیل کننده بزرگی برای این کارها باشد. در این بخش به نظر من ما به اکثر خدمات دسترسی داریم ولی آن ابزارها اگر برای مثال در بخش اعتباری محقق نمی‌شود، باید ریشه مشکل را در نظام تصمیم‌گیری مالی دید وگرنه کارت، شبکه و مصرف کننده موجود است.

خود من هم در مقاطعی که به عنوان تصمیم‌گیر با این قضیه برخورد داشتم، همه چیز مهیاست. کارت اعتباری مدتی درگیر مشکل تفسیر حقوقی و فقهی بود که حل شده است. اکنون بانک‌ها به صورت پراکنده و محدود این کار را انجام می‌دهند ولی می‌توانند با تصمیم‌گیری در نظام پولی و بانکی خودشان این خدمت را به بازار عرضه بکنند. طبیعتا این کار موجب تغییر و تحول خیلی بزرگی در اقتصاد می‌شود و گردش بزرگی در کالا و خدمات کشور به وجود می‌آید.

در کنار بحث بانکداری سیار، موضوع کارت اعتباری خیلی مؤثر است و در صورت بهبود روابط بین‌الملل، امکان استفاده از پیوند نظام بانکی کشور با بانک‌های جهانی واستفاده از کارت اعتباری در سطح جهانی و بالعکس در ایران هست که می‌تواند در گردش اقتصادی و همچنین کیفیت خدماتی که الان داریم، خیلی مؤثر باشد و به ارتقای آنها کمک کند.

در کل، بانکداری کشور ما نیازمند یک پوست‌اندازی در سطح core و edge است. امیدواریم ظرفیت‌های بالاتری به وجود ‌آید و این کار صورت ‌گیرد. من تصور می‌کنم موانع و چالش‌ها بیشتر مدیریتی است، اکنون ابزارهای الکترونیکی در نظام بانکی ما مانع نیستند و بیشتر مشکلات ناشی از تصمیم‌های مدیریتی است که باید به موقع و درست گرفته شوند.

دکتر بیات: حوزه فناوری اطلاعات به اقتضای ماهیت‌، نیازمند ورود نسل جدید و بخش خصوصی است. اما مدل‌های مدیریتی که ما به کار می‌گیریم، ممکن است در جاهایی تنگناهایی به وجود بیاورند. به نظر می‌رسد که ما در این زمینه‌ها هم باید متناسب با مقتضیات عصر خودمان تجدید نظر بکنیم. برای مثال برخی معتقدند در کارهایی که بانک مرکزی می‌کند و سامانه‌هایی که ایجاد شده، مرز نظارت و تصدی خیلی مشخص نیست و این وضعیت به عنوان یک مانع فعالیت بخش خصوصی مطرح است. نظر شما در این زمینه چیست؟

مهندس جهانگرد: حقیقت این است که وجود یکپارچگی در سیستم‌های پرداخت و داشتن نظامات یکپارچه در سطح ملی خوب است ولی انحصار چیز بدی است. به اضافه اینکه اگر واقعا می‌توانستیم بین بانک مرکزی و اجرا فاصله بگذاریم شاید تصمیم‌های به مراتب بهتری گرفته می‌شد.

دکتر بیات: عاقبت شبکه ملی اطلاعات چه شد و چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است؟

مهندس جهانگرد: در مورد شبکه ملی در طول این چند سال، تصورات غلطی در مملکت پا گرفته است.مدتی گفته می‌شد که چیزی به نام اینترنت ملی یا جهانی نداریم. همه کشورها شبکه دارند، ما هم یک شبکه داریم. در دنیا روال کار به این صورت است که کشورها به صورت ملی شبکه پر ظرفیت ارتباطات دارند تحت عنوان (National Broadband Network (NBN که در دنیا همه کشورها هم دارند. ما هم همین شبکه را ترسیم کردیم که موجود است و در حال ارتقا و افزایش ظرفیت آن هستیم که کاربران بتوانند برای مثال روی موبایل خود یک سرعت خوب داشته باشند. همه کشورهای دنیا نیز دقت نظر‌ها و حساسیت‌هایی روی آن دارند چون زندگی به سمت محیط دیجیتال و الکترونیک می‌رود و معتقدند باید این شبکه طوری طراحی شود که وابسته به خارج نبوده و این‌طور نباشد که اگر دو بانک خواستند با هم مبادله‌ای داشته باشند، تراکنش آنها مثلا از دبی یا پاریس رد شود بلکه  باید در داخل کشور این اتفاق بیفتد. 

منظور ما از شبکه ملی، شبکه‌ای است که بتواند در داخل سرزمین مدیریت مستقل و کنترل‌پذیر داشته باشد که البته در جاهایی هم می‌تواند به دنیا متصل باشد. این اصل مطلب شبکه ملی است. کارهای طراحی انجام شده و در حال اجرا هستیم. طبیعتا اجرا به مرور جلو می‌رود. یک‌سری چیزها به سرعت اتفاق می‌افتد مثل نسل سوم مخابرات سیار. چون وقتی من و شما یک گوشی هوشمند داریم، می‌توانیم از همه امکانات و ویژگی‌های آن استفاده کنیم به شرطی که پشت آن یک سرعت مناسب و ظرفیتی برای مبادله داده به وجود بیاید که این کار هم توسط اپراتورها در حال انجام است و انتظار ما این است که تا سال آینده این شبکه به ثبات و سرویس‌دهی خیلی خوب برسد. البته الان هم هست ولی مقداری مشکلات و قطعی سرویس دارد که ناشی از دوران گذار است. بنابراین شبکه برقرار است، فقط توسعه و ارتقای کیفیت‌ها در حال انجام است. خدماتی مثل اینکه مراکز داده داخلی که بتواند داده‌های بومی را جمع کند و سرویس‌های مناسب بدهد، ارتباط بین اینها با سرعت بالا برقرار شود، اینها همه مثل قطعات یک مینیاتور کم‌کم در حال ساخته شدن است.

اصول حاکم بر این شبکه همان‌طور که عرض کردم این است که یکی قابلیت کنترل و مدیریت در داخل سرزمین را داشته باشد و امکان ارتباط بین‌المللی در آن برقرار باشد، دیگر این‌که ظرفیت پرسرعت دسترسی را برای همه فراهم کند که این دو ویژگی به صورت تدریجی در حال تحقق است.

دکتر بیات: زمان‌بندی خاصی هم برای اجرای پروژه‌های آن دارید؟

جهانگرد: تا سال آینده تقریبا بخش زیرساختی و اصلی محقق می‌شود ولی این کار یک امر تدریجی و رشد یابنده است. مثل این است که به شما سرعت ۲ مگابیت را راحت می‌دهیم ولی سال آینده مایل هستید ۲ به ۸ تبدیل شود که این ظرفیت هم در شبکه دیده شده است ولی ممکن است برای دسترسی به سرعت ۲۰ مگابیت نیاز به یک رشد باشد. پدیده، رشد یابنده است ولی انتظار ما این است که به صورت معقولی رشد کند که تا اواسط سال آینده همه احساس کنند به صورت مناسبی می‌توانند سرویس بگیرند.

دکتر بیات: شاخص‌های جامعه اطلاعاتی کشور که توسط سازمان فناوری اطلاعات منتشر شده، هشدارهای سنگینی به ما می‌دهد. ما برای پرکردن شکاف فعلی کشور یا جامعه اطلاعاتی طبق برخی تخمین‌ها به حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری احتیاج داریم. باتوجه به شاخص‌ها و عقب‌ماندگی کشور و سرعتی که دنیا دارد، همین‌طور کاهش قیمت نفت به نظر شما چه باید کرد؟

مهندس جهانگرد: حرف درستی است. برای تحقق اهداف، سرمایه‌گذاری نسبتا سنگینی لازم است. باید ببینیم افتی که در منابع عمومی در نتیجه کاهش درآمد نفت رخ داده، چه تاثیری بر سرمایه‌گذاری‌ها دارد. این افت حتما بر اقتصاد ما هم تاثیر دارد، ولی بخش فناوری اطلاعات، بسیار پرکشش است. ما الان هر مجوزی را اعلام کنیم به ازای آن آمادگی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد و سرمایه‌گذاری از طریق بخش خصوصی در این حوزه فوق‌العاده بالاست. کافی است که ما درست تحلیل و مدیریت کنیم از خود بخش هزینه‌ها تامین می‌شود. 

ما نیازمند آن هستیم برای تحقق اهدافی که پیش‌بینی کردیم، حتما سرمایه‌گذاری‌هایی را انجام دهیم. بخش مهمی از این سرمایه‌گذاری توسط مردم انجام می‌شود. از وقتی ۳G اعلام شد، که هرکدام از اپراتورها بین ۲ تا ۴هزار میلیارد تومان باید فقط برای نصب BTSهایشان خرج کنند و کارهای دیگری هم بعدا لازم است انجام دهند اما در این فاصله حدود ۱۵ میلیون گوشی هوشمند وارد کشور شده است که اگر قیمت هر گوشی را ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار در نظر بگیریم، حدود ۵ میلیارد دلار می‌شود که توسط مردم پرداخت شده است. خود مردم پایانه و نرم‌افزار را خریده‌اند و پول خط را هم خودشان می‌دهند، پس کافی است سازمان خدمت خودش را در این بستر ارائه کند. بازار جاذبی است و میزان سرمایه‌گذاری مردم در آن از هر چیز دیگری بیشتر است.