تشـدید نگـرانی عمـومی درباره حریـم خصـوصی درشبـکه های اجتـماعی

مدتی است شبکه‌های اجتماعی در کنار پدیده جذب روزافزون کاربران جدید، یک پدیده موازی دیگر را نیز تجربه می‌کنند و آن، افزایش دغدغه‌های کاربران درباره اطلاعات خود است. این پدیده موازی امروزه به یک نگرانی عمومی تبدیل شده است.

بسیاری از کاربران اینترنت که خود را ناگزیر از حضور در شبکه‌های اجتماعی می‌بینند زیرا اینترنت در تار و پود زندگی ما ریشه دوانده است، تلاش می‌کنند برخلاف گذشته با احتیاط در این فضا قدم بردارند. این موضوع هدف بررسی یکی از نظرسنجی‌های موسسه تحقیقات پیو (pew) قرار گرفته است.

هر چند کسانی که در این نظرسنجی مشارکت داشتند، همگی آمریکایی بودند اما به نظر می‌رسد این یک روند جهانی است و می‌توان نمونه‌های مشابه آن را در میان کاربران کشورهای دیگر نیز جست‌وجو کرد.

کاربران وب‌سایت‌های شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک با ویرایش صفحات خود در تلاش هستند حریم خصوصی خود را تنگ‌تر از قبل کنند تا بتوانند از نام و حریم خود در عصر دیجیتالی تبادل اطلاعات محافظت کنند.

این نتیجه نهایی یک نظرسنجی است که اخیرا موسسه نظرسنجی پیو انجام داده است. بر اساس این نظرسنجی، حدود دوسوم یا به عبارت دیگر ۶۳ درصد از کاربران شبکه‌های اجتماعی که در این تحقیق مشارکت داشتند اعلام کردند که بسیاری از افراد را از فهرست «دوستان» خود حذف کرده‌اند. این در حالی است که در نظرسنجی مشابهی در سال ۲۰۰۹، فقط ۵۶ درصد چنین نظری داده بودند و این حاکی از افزایش هفت‌درصدی این نظر است که در نوع خود جالب توجه است.

این نظرسنجی همچنین حاکی است ۴۴ درصد از حاضران اعلام کردند نظراتی را که دیگران

درباره مطالب یا تصاویر منتشره آنها داده بوده‌اند، حذف کرده‌اند. این در حالی است که در نظرسنجی مشابهی دو سال قبل این آمار حدود ۳۶ درصد بود که در این مورد نیز شاهد افزایش هستیم.

نکته جالب توجه دیگر اینکه کاربران بیش از قبل گرایش به حذف نام خود از تصاویری داشته‌اند که در آنها از سوی دوستان خود به اصطلاح «تگ» شده‌اند. ۳۷ درصد اعلام کردند این کار را بارها انجام داده‌اند در حالی که بر اساس نظرسنجی دیگری در سال ۲۰۰۹ فقط ۳۰ درصد چنین کاری می‌کردند.

موسسه پیو در گزارشی که در تحلیل این آمار منتشر کرد، نوشت: «به مرور زمان که شبکه‌های اجتماعی به یک کانال ارتباطی غالب در زندگی روزمره ما تبدیل می‌شوند، افرادی که عضو این شبکه‌ها هستند بیش از پیش درصدد مدیریت اطلاعات و محتویاتی برمی‌آیند که دیگران در این شبکه‌ها منتشر می‌کنند.»

نظرسنجی موسسه پیو همچنین با پرداختن به تنظیمات حریم خصوصی به نتایج جالب توجهی رسید. مساله حریم خصوصی یکی از موارد مورد علاقه کاربران شبکه‌های اجتماعی است و تاکنون دولت‌های کشورهای مختلف هر کدام تلاش کرده‌اند به این مساله پرداخته و نگرانی کاربران را تا حدی کاهش دهند.

یکی از این دولت‌ها، دولت باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکاست که لایحه «حقوق خصوصی» را مطرح کرده و به کاربران این امکان را می‌دهد تا کنترل بیشتری بر اطلاعات خود در شبکه‌های اجتماعی داشته باشند.

در سوی دیگر اقیانوس اطلس نیز اتحادیه اروپا تلاش گسترده‌ای برای محفاظت از حقوق فردی کاربران در شبکه‌های اجتماعی آغاز کرده است اما این تلاش‌ها هر بار با واکنش مخالفت‌آمیز شرکت‌های گرداننده وب‌سایت‌های شبکه‌های اجتماعی مواجه شده‌اند که هر کدام در تلاش است تا حد امکان مرز حریم خصوصی را تنگ‌تر از قبل کند.

۴۸ درصد از حاضران در نظرسنجی پیو اعلام کردند اولویت اصلی آنها در شبکه‌های

اجتماعی حریم خصوصی آنهاست و ترجیح می‌دهند مطالب آنها را فقط دوستان‌شان مشاهده کنند یا بخوانند. در این میان، ۱۹ درصد نیز اعلام کردند تنظیمات حریم خصوصی خود را طوری تنظیم کرده‌اند که فقط دوستان دوستان‌شان قادر به مشاهده مطالب و تصاویر آنها باشند.

فقط ۲۰ درصد اعلام کردند تنظیمات حریم خصوصی آنها کاملا آزاد است و همه قادر به مشاهده آنها هستند.

نکته جالب توجه در این میان مرز جنسیتی است، طوری که زنان نشان داده‌اند در مقایسه با مردان حساسیت بیشتری نسبت به حساب کاربری خود دارند. بر اساس این نظرسنجی، ۶۷ درصد زنان اعلام کردند تنظیمات حریم خصوصی خود را طوری قرار داده‌اند که فقط دوستان‌شان قادر به مشاهده حساب کاربری آنها هستند در حالی که این نسبت در مردان فقط ۴۸ درصد است.

برخی کارشناسان بر این باورند که در طول چند سال اخیر با گسترش ناامنی در فضای وب، امیدهای اولیه به اینترنت و روزهای خوشی که وعده‌اش را می‌داد، تا حد زیادی فروکش کرده است و کاربران نگاهی واقع‌گرایانه به جای آرمان‌گرایانه سابق به این پدیده نوظهور پیدا کرده‌اند.

کارشناسان امیدوارند بتوانند دولت‌ها را به یک اجماع جهانی برای برقراری نظم و امنیت در فضای سایبری وادار کنند اما تاکنون موفق به این کار نشده‌اند زیرا نگاه‌ها به اینترنت به خصوص در میان دولتمردان نگاه‌هایی ابزاری است و آنها حاضر نیستند تحت هیچ شرایطی به یک مکانیسم ثابت درباره این مساله تن دهند.

همین باعث می‌شود شرکت‌های اینترنتی بتوانند از خلاء موجود نهایت استفاده را ببرند و فقط به منافع اقتصادی خود فکر کنند. تاکنون شبکه‌های اجتماعی به درخواست‌های حامیان حریم خصوصی در اینترنت توجهی نشان نداده‌اند و همین نگرانی درباره حریم خصوصی را به یک مساله جدی‌تر تبدیل کرده است. شاید همین ناامنی است که باعث می‌شود کاربران در شبکه‌های اجتماعی برخلاف سابق با احتیاط قدم بردارند.